De Boedelbank

Opzet en achtergronden

Op het Meertens Instituut werd in de jaren tachtig met het oog op een langlopend onderzoeksproject naar regionale verschillen en veranderingen in de materiële cultuur in Nederland van de zeventiende tot de negentiende eeuw een verzameling boedelbeschrijvingen aangelegd uit een twaalftal kleinere dorpen en stadjes: Maasland, Maassluis, Medemblik, Twisk, Weesp, Dalfsen, Doesburg, Lichtenvoorde, Groenlo, Oirschot, Geldermalsen en Rosmalen. Een verschil met andere projecten was dat het onderzoek zou steunen op een doorlopende reeks bronnen en niet zoals elders op een verzameling rond dwarsdoorsneden in de tijd. Hiertoe werd in diverse rechterlijke en notarële archieven naar inventarissen gezocht. De in deze archieven aangetroffen dokumenten werden allemaal (ook al betrof het een evident onvolledige of een slecht leesbare inventaris) in fotocopie of op microfilm in een boedelarchief ondergebracht, in totaal circa 5300 inventarissen. Aanvankelijk werd het materiaal met de hand bewerkt voor onderzoek. De komst van de computer maakte het mogelijk een deel van het materiaal elektronisch te ontsluiten en te bewerken.

Op dit moment zijn 2889 akten in de databank opgenomen. De meeste akten zijn beschrijvingen van inboedels, maar er zitten ook enkele tientallen openbare verkopingen bij (de meeste in het bestand van Doesburg).

Overzicht databank

Een kleine 2200 inventarissen zijn nog niet ingevoerd. Zij bevinden zich nog in het 'boedelarchief':

Opzet van de Boedelbank

Anders dan veel andere databanken is de Boedelbank vrij 'los' opgezet. Dat is voor een belangrijk deel terug te voeren op de ontstaansgeschiedenis van de Boedelbank. Aan de wieg van deze databank stond namelijk een kaartenbaksysteem en de sporen van de daarbij behorende manier van denken en werken zijn tot op de dag van vandaag terug te vinden. Verder heeft men ervoor gekozen de inventarissen zo in te voeren dat het bestand ook op langere termijn zijn waarde zou behouden. De inventarissen zijn daarom integraal ingevoerd en daarbij is men zo dicht mogelijk bij het origineel gebleven. De consequentie daarvan is wel dat voorwerpen in de database in verschillende spellingsvarianten voorkomen en bovendien heeft men consequent de meervoudsvorm en de verkleinvorm overgenomen.

De boedelbank is oorspronkelijk gemaakt in het databaseprogramma Filemaker en bestaat uit twee losse bestanden: een bestand met de persoonlijke gegevens van de boedellaters en een bestand met de voorwerpen in de boedels. Aan alle inventarissen is per plaats een unieke code toegekend bestaande uit het jaar waarin de inventaris is opgemaakt en die (als er in hetzelfde jaar meer inventarissen zijn opgemaakt) een decimaal als 'volgnummer' krijgt. (1780; 1780,1; etc.) Samen met de plaats verbindt deze code het voorwerpenbestand met het persoonsgegevensbestand.

Het persoonsgegevensbestand bevat per inventaris één record, terwijl het voorwerpenbestand per inventaris vele records beslaat (1 record per item). In beide bestanden bestaat een record weer uit verschillende velden.

Het persoonsgegevensbestand

De records in het persoonsgegevensbestand bevatten de volgende velden:

Code: code die samen met het 'plaats'-veld het voorwerpenbestand met het persoonsgegevensbestand verbindt.
Plaats: Plaats waar de inventaris is opgemaakt. (Zorgt samen met code voor verbinding met voorwerpenbestand.)
Datum: Dagtekening van de inventaris.
Archief: Archief en inventarisnummer van de boedelbeschrijving.
Naam nalater: Naam van degene die de boedel nalaat.
Datum overlijden: van nalater.
Echtgeno(o)t(e): van nalater.
Aantal kinderen: spreekt voor zich.
Naam kinderen: spreekt voor zich.
Huwelijk: huwelijksdatum
Adres: waar de nalater woonachtig was.
Woonplaats: waar de nalater woonachtig was.
Beroep: van het hoofd van het huishouden.

Reden opmaak: spreekt voor zich.
Getaxeerd: j=ja, n=nee, v=verkoping
Volledig: indicatie of de beschrijving 'volledig' moet worden geacht, d.w.z. dat er geen dingen ontbreken die er wel in hadden moeten staan. (Echt volledig is een boedelinventaris namelijk nooit.)

Overig: spreekt voor zich.

Het voorwerpenbestand

Het voorwerpenbestand bestaat uit de volgende velden:

Code: code die samen met het 'plaats'-veld het voorwerpenbestand met het persoonsgegevensbestand verbindt.
Plaats: Plaats waar de inventaris is opgemaakt. (Zorgt samen met code voor verbinding met persoonsgegevensbestand.)
Aantal: van voorwerp.
Voorwerp: spreekt voor zich.
Bijzonderheden: nadere omschrijving, kleur, formaat, in de inventaris gebruikte dialectterm etc.
Waarde:getaxeerde waarde van een voorwerp of item; bij openbare verkopingen is hier de prijs vermeld.
Opmerking waarde: Vermeldt of het item tezamen met andere voorwerpen getaxeerd is.
Rubriek: Om beter op voorwerpen te kunnen zoeken is een indeling gemaakt in 28 rubrieken. Zie verder het Overzicht rubriek- en vertrekcodes.
Vertrek: Vertrek waarin het voorwerp zich bevindt. Tevens wordt dit veld gebruikt om complexe inventarissen (bijvoorbeeld iemand met twee woningen) te segmenteren. Zie verder het Overzicht rubriek- en vertrekcodes.

NB Hou er bij het zoeken steeds rekening mee dat er in het bestand nog diverse onregelmatigheden zitten. Wij doen ons best deze in de toekomst zoveel mogelijk weg te werken.